Sojabonen

Luzerne, sojabonen, lupinen, veldbonen en voedererwten telden in 2016 in ons land een gezamenlijk areaal van 9.000 hectare. Dat is slechts 0,5 procent van het totale landbouwareaal. Ondanks diverse nationale en Europese afspraken en stimuleringsmaatregelen zijn de arealen eiwitgewassen de laatste jaren maar weinig toegenomen.

Van de eiwitgewassen is luzerne veruit de belangrijkste. In 2016 was het areaal 8.300 hectare. Dat is 500 hectare meer dan in 2015, toen het areaal ook al was toegenomen. In 2016 werd dit gewas op 1.250 landbouwbedrijven geteeld, 100 bedrijven meer dan vorig jaar. Luzerne wordt wereldwijd verbouwd als veevoer.

De nieuwe belofte sojabonen (Glycine max) zakt in 2016 voor het eerst sinds 2010 terug in areaal. Ook het areaal niet-bittere lupinen neemt af. Van 2015 op 2016 daalde het areaal sojabonen van 190 tot 140 hectare, en dat van niet-bittere lupinen van 80 tot 40 hectare. Het areaal veldbonen nam met 60 hectare toe tot 420 hectare.

De teelt van eiwitgewassen staat de laatste jaren in de belangstelling. De lidstaten van de Europese Unie zijn voor ongeveer drie kwart van hun behoefte aan plantaardige eiwitten afhankelijk van invoer. Naar verwachting zal in de nabije toekomst de beschikbaarheid van eiwitrijke gewassen als soja onder druk komen te staan door de toenemende vraag uit landen als China en India. Binnen de EU zijn er daarom initiatieven genomen om de afhankelijkheid van ingevoerde soja te verkleinen door zelf meer eiwitrijke gewassen te gaan verbouwen. In Nederland worden al enige jaren proeven genomen met het verbouwen van eiwitrijke gewassen als sojabonen en lupinen. De regering is onlangs door de Tweede Kamer opgeroepen om kennisontwikkeling voor veredeling en teeltoptimalisatie van eiwitgewassen te bevorderen.

Daarnaast spelen vergroeningseisen van het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) van de EU een rol in de toenemende belangstelling. Het onderdeel vergroening van het nieuwe GLB bestaat uit drie maatregelen: het behoud van blijvend grasland, de gewasdiversificatie op bouwland en de verplichting 5 procent van het bouwland in te richten als ecologisch aandachtsgebied. Voor deze aandachtsgebieden heeft Nederland gekozen voor een invulling waarbij onder andere stikstofbindende gewassen (eiwitgewassen) geteeld mogen worden.

We recapituleren even: Om het gesleep van sojabonen uit ontwikkelingslanden tegen te gaan, waardoor tropisch regenwouden niet verder worden opgeofferd voor de teelt, proberen we in Nederland boeren enthousiast te krijgen om sojabonen te gaan telen. De boeren lijken echter nog niet overtuigd te zijn van de winstgevendheid of levensvatbaarheid van het gewas. Het zal u overigens niet verbazen dat de sojaboon intussen al een aantal keren verwilderd in Nederland is aangetroffen.