Sainfoin (of Esparcette)

Sainfoin (Onobrychis viciifolia) is een oud cultuurgewas dat medio twintigste eeuw in de vergetelheid raakte. De sainfoin is een plant uit de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae) en dat toont hij door in bloeiende vorm veel op lupine (Lupinus spp.) te lijken. In het zuiden van Europa is hij langs de weg of in droge graslanden te vinden. De plant komt in Nederland zowel gekweekt als verwilderd voor, maar is dus gewoon een exoot.

Sainfoin bloeit van mei tot september met een donkerroze bloemkroon. De bloemen vormen een gerekte kegelvormige tros, terwijl een individuele bloem een doorsnede van circa één centimeter heeft. Uiteindelijk draagt de plant een peul die niet openspringt. Deze peul is maar klein, slechts tot acht millimeter lang en heeft stekelige kanten.
De heilzame werking van de vlinderbloemige als veevoer was al in een ver verleden bekend. Sainfoin betekent ‘gezond hooi’ in het Frans. Koeien vinden het een smakelijk voedergewas. Bovendien bevat het tannines. Dat zijn bio-actieve stoffen die ervoor zorgen dat de eiwitvertering van het gras in de pens van de koe efficiënter verloopt. Daardoor verbetert de eiwitvoorziening van het vee. Bovendien werken de tannines preventief tegen trommelzucht (gasophoping in de pens) en worm- en nematodebesmettingen, en verminderen ze de methaanuitstoot. Bijkomend voordeel is dat sainfoin een vlinderbloemige is, die stikstof uit de lucht opneemt, zodat de plant ook nog eens goed presteert op weinig bemeste grond.

Tot diep in de jaren 50 van de vorige eeuw was sainfoin een belangrijk voedergewas in onze regio. Uiteindelijk moest hij plaats maken voor gewassen met een hogere opbrengst, zoals alfalfa en klaver.

Zoals zo vaak ook elders het geval is hebben boeren echter te snel gemeend dat een hogere opbrengst ook economisch voordelen opleverde. In dit geval zaten ze er toch ietwat naast. Recent zijn de resultaten naar buiten gebracht een onderzoek van de WU Wageningen en daaruit bleek dat koeien, die bijgevoederd werden met sainfoin, een tien procent hogere melkopbrengst hadden en tien procent minder methaan uitstootten[1]. In een Griekse studie kon de uitscheiding van besmettelijke coccidiën (protozoa parasieten) in de mest bij schapenlammeren tot de helft worden teruggebracht bij het voederen van esparcettehooi in vergelijking met luzerne in de controlegroep[2].

Dat de wetenschappers de geschiedenis wat uit het oog zijn verloren blijkt uit het feit dat ze sainfoin vooral zien als 'alternatief voor de voedergewassen luzerne en klaver op melkveebedrijven op armere grond'. Hetgeen betekent dat dit een gevalletje is van histoire se repête ofwel 'de geschiedenis herhaalt zich'.

[1] Huyen: Sainfoin (Onobrychis viciifolia): a forgotten crop for dairy cows with future potential (thesis) - 2016. See here.
[2] Saratsis et al: In vivo and in vitro efficacy of sainfoin (Onobrychis viciifolia) against Eimeria spp in lambs in Veterinary Parasitology - 2012

No comments:

Post a Comment