Pacifische zeepok

De Pacifische zeepok (Balanus glandula) is onder biologen beroemd, omdat hij onderwerp van onderzoek is geweest van Charles Darwin (1809-1882). Hij bestudeerde intensief zeepokken gedurende de jaren waarin hij de theorie ontwikkelde die uiteindelijk leidde tot de publicatie van 'On the Origin of Species' (1859)[1].

De Pacifische zeepok komt algemeen voor in de kustenwateren van de noordoostelijke Stille Oceaan, van Alaska (USA) tot aan de Baja California (Mexico). Ze worden vaak aangetroffen in de bovenste getijdenzone op mosselen, rotsen en pierpalen. Ze kunnen zuurstof uit zowel water als lucht halen.

Deze zeepokken hebben een diameter van maximaal 22 millimeter. De schaal wordt gevormd door overlappende platen en heeft een kalkhoudende basis. Het heeft meer de vorm van een cilinder dan de vorm van een kegel. Het witte operculum (Latijns voor 'deksel') heeft zwaar geribbelde wanden. Deze soort kan wel tien jaar oud worden.

Door onbehandeld ballastwater konden larven van de Pacifische zeepok over grote afstanden vervoerd worden. Als een zeeschip vervolgens in een andere haven beladen werd, werd het ballastwater weggepompt met voorzienbare negatieve gevolgen. De Pacifische zeepok werd al in de jaren zestig van de vorige eeuw aan de kust van Argentinië geïntroduceerd en is daar al snel een invasieve soort geworden, die andere inheemse zeepokken en mosselen verdringt. Later heeft deze zeepokkensoort ook met succes de kusten van Japan en Zuid-Afrika gekoloniseerd.

En inmiddels wist deze invasieve exoot ook Europese kusten te bereiken. De eerste exemplaren werden waargenomen in de jaren 2015, 2016 in België. Allereerst op boeien en een scheepswand, maar al snel doken ze ook op aan de buitenste havenmuren van Oostende en Zeebrugge en op strandhoofden tussen Oostduinkerke en Zeebrugge.

Toen Francis Kerckhof en collega-biologen in oktober en november 2017 speciaal naar deze soort zochten, bleek de Pacifische zeepok zich al langs de hele Belgische kustlijn gevestigd te hebben. En ook langs de kust van het uiterste zuiden van Nederland (Cadzand) werd de soort aangetroffen.

De bij Cadzand gevonden dieren waren de eerste die in ons land zijn gevonden. Op 23 april 2018 trof Marco Faasse de soort bovendien aan in en rondom de veerhaven van Breskens[2]. Hier waren ze al tamelijk algemeen in de zone van de groenwieren. Ook sommige bij Zoutelande verzamelde zeepokken bleken tot de nieuwe soort te behoren. Inmiddels is het eind 2023 en zijn we ruim vijf jaar verder. Tijd dus om langs onze hele kust goed naar deze zeepok uit te kijken. Naar verwachting wordt deze soort niet alleen in ons land algemeen, maar zal het dier zich nog veel verder langs de Europese kusten uitbreiden.

[1] Jean Deutsch: Darwin et les cirripèdes in Comptes Rendus Biologies – 2010
[2] Faasse: Pacifische zeepok Balanus glandula in Nederland in Macrofaunanieuwsmail - 2018