Napolitaanse cyclamen

De meeste mensen noemen een cyclamen kortaf cyclaam. Dat komt omdat men vroeger geloofde dat het woord 'cyclamen' wel een meervoudsvorm moest zijn en daarom verzon men het woord 'cyclaam' als enkelvoud. De juiste versie is echter 'cyclamen' en dat woord is dus zowel de enkelvoudsvorm als de meervoudsvorm.

[Foto: Wilde planten op Texel]

Een cyclamen is een knolgewas en die zorgt voor voldoende voedsel om de plant een decennialang leven te geven. De bladeren zijn vaak fraai, wit gemarmerd, met een typisch kerstboompatroon in hun midden. De cyclamen bloeit overdadig met rode, roze, witte of bonte bloemen. Cyclamen zijn veelal geurloos.

Het domein van de cyclamen zijn de landen rondom de Middellandse Zee. Daar goeien en bloeien diverse soorten in niet al te scherp afgebakende gebieden. Hier in Nederland is de cyclaam natuurlijk een kamerplant die qua belangstelling wat up and downs gehad heeft. Hij is tijden uit de mode geweest, is in de 19de eeuw weer populair geworden, maar is na de jaren 80 van de vorige eeuw weer een plant voor oma's geworden. Het kan verkeren.

Toch kun je hier te lande soms een Napolitaanse cyclamen (Cyclamen hederifolium) verwilderd aantreffen. Het is een tuinvlieder, zoals biologen dat plegen te noemen. Op Texel zijn enkele vindplaatsen, maar ook aan de Noord-Groningse Waddenzeekust zijn wat verdwaalde exemplaren te aanschouwen.

Ooit stond de cyclamen bekend als een geneeskrachtige plant. Het was in gebruik als laxeermiddel, als middel tegen wormen en als middel om de menstruatie op te wekken. Bovendien zou het werkzaam zijn bij een verstopte neus (sinusitis) en bij 'nerveuze toestanden'.

Cyclamen zijn echter door giftige saponines beslist niet veilig voor inwendig gebruik. Ben je toch zo onverstandig om te luisteren naar mensen die geen verstand van zaken hebben dan kun je al bij een dosis van 300 mg (en dat is heel weinig) rekenen op maagpijn, misselijkheid, braken en diarree. Nog hogere doses zullen echte vergiftigingen veroorzaken met symptomen, zoals spasmen en ernstige ademhalingsproblemen.

Wetenschappelijk onderzoek naar de werking van cyclamen als neusspray bij sinusitis leverde op dat het onwerkzaam was en dat meer dan de helft van de deelnemers bijwerkingen meldde[1].

Misschien moeten we toch meer leren genieten van een cyclamen als kamerplant. Kom je wat tot rust en ben je ook direct van je klachten van 'nerveuze toestanden' af.

[1] Zalmanovici Trestioreanu et al: Cyclamen europaeum extract for acute sinusitis in Cochrane Database of Systematic Reviews - 2018