Gevlekt longkruid

Gevlekt longkruid (Pulmonaria officinalis) is als plant een laagblijvende, borstelig behaarde plant met trompetvormige bloemen, die bij het ontluiken roze rood zijn, maar gedurende de bloei doorkleuren naar paarsblauw.

De bladeren van het gevlekt longkruid hebben bleekgroene vlekken en in de Middeleeuwen meende men dat die vlekken aan longen (of aan opgehoest slijm) deden denken. In die tijd was men nog volledig op de natuur aangewezen om medicijnen tegen allerhande kwalen te vinden en de meest wereldvreemde ideeën deden de ronde. De meest bekende is natuurlijk homeopathie, een stof die zo vaak verdund is dat er geen molecuul meer van die stof in het water of alcohol aanwezig is, zou moeten helpen tegen vele ziektebeelden. Als je nadenkt (wat veel mensen dus kennelijk niet doen), snap je direct dat het niet kán werken. De signatuurleer was een andere vorm van ‘geloven in de werkzaamheid’. Deze hield in dat als een plant leek op een lichaamsdeel dan was dat een teken van God dat die plant werkzaam zou zijn voor kwalen van dat lichaamsdeel.
[Foto: Malcolm Storey]
Het blad van longkruid leek op longen en dus moest het wel werken tegen longontstekingen, tuberculose, astma en hoesten. Tegenwoordig is het bekend dat longkruid giftige pyrrolizidine alkaloïden bevat en daarvan is overduidelijk bewezen dat die onherstelbare en soms dodelijke schade te kunnen aanrichten aan je lever.

Gevlekt longkruid is inheems in Midden- en Oost-Europese landen. In Nederland was het ooit alleen in Zuid-Limburg inheems en dat was zo’n beetje zijn uiterste noordwestelijke grens. Die standplaats is echter in de jaren vijftig van de vorige eeuw uitgeroeid en dus moet gevlekt longkruid eigenlijk als uitgestorven te boek staan. Dat is niet het geval want, omdat het vanouds als geneeskruid werd gekweekt, hebben mensen het plantje heel Europa doorgesleept.

In ons land staat hij bekend als stinzenplant. Dat zijn planten die tegenwoordig nog bij oude achttiende-eeuwse landgoederen, pastorietuinen of stadswallen worden aangetroffen. De stinzenplanten werden als sierplant aangeplant of zijn met de aangevoerde aarde meegelift. Tegenwoordig wordt gevlekt longkruid vooral aangeplant voor decoratieve doeleinden en dan blijkt dat soms geen goed nieuws te zijn omdat de plant nogal de neiging heeft om zich buiten zijn toegewezen plek in de tuin te gaan groeien. Ik kan uit eigen ervaring spreken: hij is niet in toom te houden en kan je hele tuin gaan overwoekeren.

Die neiging tot verwilderen heeft er toe geleid dat gevlekt longkruid ook buiten tuinen wordt aangetroffen, zelfs zo vaak dat sommigen hem tegenwoordig weer als inheems zijn gaan beschouwen.

No comments:

Post a Comment