Bronskopeend

De bronskopeend (Anas falcata) broedt in oostelijk Azië, waar hij nabij waterpartijen het nest zal bouwen. Het maakt niet uit of het nu een open landschap of een beboste omgeving is. Het is een enthousiaste trekvogel en deze eendensoort zoekt ’s winters de warmte van de tropische gebieden van zuidelijk Azië op. Daar bivakkeert hij dichtbij rivieren, meren, ondergelopen weilanden en, minder frequent, lagunes en riviermondingen. De bronskopeend is ietwat kleiner dan onze inheemse wilde eend (Anas platyrhynchos). De woerd heeft een kastanjerode kruin. De voorkant van de kop en de wangen lijken met een brons en groene metallic lak te zijn geverfd. Keel en de voorhals zijn wit met een zwarte halsband. Met andere woorden: het is een hele decoratieve eendensoort.

[Foto: Arpingstone]

In zijn thuislanden is de bronskopeend een zeldzame verschijning: bij het laatste wereldwijde onderzoek stopte de teller op zo’n 89,000 exemplaren en dat betekent dat hij bescherming nodig heeft. Maar hoe bescherm je een eendensoort in landen als China waar hij al eeuwenlang op het menu staat? Er wordt geschat dat jaarlijks 35,000 exemplaren verdwenen in Chinese kookpotten en dus is het een race tegen de klok (of kookwekker) geworden om de soort voor het nageslacht te bewaren.

Bij een onderzoek in Centraal China werden in 2004 maar vier bronskopeenden waargenomen. Een jaar later waren het er een schamel tiental.

Maar hoe kan het dan dat er wereldwijd 89,000 exemplaren bestaan, terwijl de soort in zijn thuislanden zo zeldzaam is geworden? Het antwoord op die vraag is, zoals zo vaak, de verzamelwoede van de mens. Juist omdat de bronskopeend zo decoratief en zeldzaam is, hebben veel verzamelaars veel moeite gedaan om paartjes van deze bronskopeenden in te voeren. In parken en landschapstuinen is het immers veel interessanter om naar kleurrijke exotische dieren te kijken dan naar de zo talrijk voorkomende wilde eend.

Nu kun je opmerken dat we met deze handelswijze de bronskopeend misschien wel van de ondergang gered hebben en dat hij dan misschien in China kan uitsterven, maar dat er dan in Europa en Amerika voldoende exemplaren overblijven. Natuurlijk ontsnapt ook in Nederland regelmatig een bronskopeend en jaarlijks zijn vogelaars weer enthousiast als ze weer zo’n exoot voor hun verrekijkers ontwaren.

Maar als je nu denkt dat bronskopeenden zich vervolgens ook in ons land vermenigvuldigen, dan heb je het mis. Zo eenvoudig werkt de natuur namelijk niet. Gebleken is dat hij (of zij) bij gebrek aan een soortgenoot ook paart met zijn naaste familielid, de smient (Anas penelope) en het resultaat is dan een bastaardeend. Nu zijn bastaarden in de natuur in het algemeen steriel, maar deze soort zorgt voor een opmerkelijk aantal vruchtbare bastaarden. En dat betekent dat de bronskopeend nog steeds niet gered is.