Azijnboom

De azijnboom (Rhus typhina) is een broertje van de al eerder beschreven sumak (Rhus coriaria), waarvan de besjes een zure specerij opleveren. De azijnboom is inheems in het noordoosten van de Verenigde Staten en zuidoostelijk Canada.

De azijnboom is een bladverliezende struik of kleine boom die tot vijf meter hoog kan worden. De plant heeft afwisselend geplaatste, geveerde bladeren van 25 tot 55 cm lang, elk met 9 tot 31 gezaagde blaadjes die tot een centimeter of tien lang zijn. Zowel bladstelen als stengels zijn dicht bedekt met roestkleurige haartjes. De fluweelzachte textuur en het gevorkte patroon van de takken doen denken aan een gewei, waardoor deze soort in Noord-Amerika met de naam staghorn sumac getooid gaat. De azijnboom bloeit van mei tot juli met kleine, groenachtig witte tot geelachtige bloemen in dichte pluimen. Daarna ontstaan kleine, groenachtige tot roodachtige steenvruchten. Het herfstblad heeft felle tinten rood, oranje en geel. De vruchten kunnen van de late zomer tot de lente aan de planten blijven zitten. Ze worden in de winter door veel vogels gegeten.

Vooral de uitbundige kleuren van het blad in de herfst hebben ervoor gezorgd dat de azijnboom een gewilde keuze voor een tuin is geworden. Kwekers hebben zich over de azijnboom ontfermd en je kunt een aantal cultivars aanschaffen met exotische namen als Rhus typhina 'Laciniata', een vorm met fijn verdeelde, gevederde blaadjes, Rhus typhina 'Tiger Eyes', met bijna dramatische chartreuse tot goudgele bladeren met roodachtige stengels en scharlakenrode herfstkleur, of de Rhus typhina 'Dissecta' die nog dieper verdeelde blaadjes heeft dan de 'Laciniata'.

Het advies is echter wel om hem niet in een al te kleine tuin aan te planten, want de azijnboom heeft de onhebbelijke gewoonte om zich via zaden én wortelstokken te vermeerderen. Hij vormt daardoor vaak klonen met de oudere scheuten in het midden en de jongere scheuten rond de oudere scheuten in het midden. De azijnboom is daardoor in staat een te kleine tuin te overwoekeren.

De besjes van de azijnboom zijn eetbaar. Ze zijn nogal zuur en dat leverde hem zijn Nederlandse benaming op. Dus moet je die besjes met veel suiker zoeten om een enigszins drinkbare limonade te krijgen, die ze in de thuislanden soms Indian lemonade plegen te noemen. Uiteraard kun je het sap ook indikken tot een gelei of jam.

Maar omdat vogels ze ook heerlijk vinden, zal het de lezer niet verbazen dat ook de azijnboom met enige regelmaat ontsnapt uit zijn omheinde gevangenis. De waarnemingen van verwilderde azijnbomen komen tegenwoordig uit heel Nederland, inclusief enkele Waddeneilanden. Nog erger: biologen zien hem als verwilderend in ons land. Wat betekent dat hij zich hier zo thuisvoelt dat hij op eigen kracht verder verwildert.