Zager

De zager of zeeduizendpoot (Alitta virens) is een borstelworm die een lengte van een meter kan bereiken, al claimt Wikipedia foutief dat de maximale lengte 50 centimeter bedraagt. Hij graaft zich in in modder of nat zand en voedt zichzelf met micro-organismen en zeewier. Laat eens een close-up van de kop van de zager zien en als je vervolgens zou melden dat dit creatuur een rol heeft gehad in de sciencefiction film Alien, dan zouden de meeste mensen je direct geloven.

De vraag kan gesteld worden of de zager een inheemse soort is of dat hij een exoot is. Hij zou houden van koude Arctische wateren en is inheems aan de oostkust van Noord-Amerika. Het is dus niet verwonderlijk dat de eerste waarneming van de zager uit Noorwegen stamt. De Noorse onderzoeker Michael Sars beschreef hem in 1835 naar aanleiding van vondsten uit de omgeving van Bergen (Noorwegen). Ongeveer dertig jaar later werden de eerste exemplaren op de Britse kust aangetroffen.

[Foto: Alexander Semenov]

Pas in 1903 werd het eerste exemplaar in Nederland uit het water de Oosterschelde opgevist. Kennelijk was dat zo’n opmerkelijke vondst dat dit exemplaar in de collectie van Naturalis bewaard is gebleven. De eerste beschreven waarneming van de Nederlandse Waddenzee stamt uit 1922. In die tijd was het nog een zeldzame soort op onze kust. De soort heeft zich pas ongeveer veertig jaar later algemeen in met name de Zeeuwse Delta en de Waddenzee gevestigd.

Biologen vragen zich al een tijdlang af of de zager als een exoot moet worden beschouwd. Het bewijs daarvoor zou de geleidelijke verspreiding vanuit Noorwegen naar het zuiden kunnen zijn. Waar het hier echter om draait is het criterium: ben je pas een exoot als je door invloeden van de mens hier terecht bent gekomen of ook wanneer je op eigen kracht naar deze contreien bent gekomen. Maar soms is dat laatste ook weer het gevolg van de opwarming van de aarde en dus kan je in het geval van de zager zeggen: jawel de zager is een exoot.

In Noord-Amerika speelt de zager een belangrijke rol in de aasindustrie: Amerikanen vissen graag met een zager als aas. In de Amerikaanse staat Maine levert het ruim 1000 mensen werk op. In zijn oorspronkelijke habitat begint de zager ondertussen behoorlijk schaars te worden. Door overbevissing of overharvesting (‘overoogsten’), zoals de Amerikaanse term luidt, is de hele bedrijfstak in gevaar, maar die uitputting van de natuur is iets wat de hebberige mens wel vaker overkomt. Niets menselijks is de mens vreemd.