Waaiermos

Waaiermos (Hypopterygium tamarisci) is een opvallend bladmos dat zijn Nederlandse naam dankt aan zijn waaiervormige groeiwijze. Vanuit de hoofdas van het mosje ontstaan er aan weerszijden bebladerde zijtakjes, waardoor het geheel op een waaier lijkt. De blaadjes liggen in twee rijen in een plat vlak op de mostakjes, en aan de onderkant bevindt zich nog een rij met kleinere onderblaadjes. Het waaiermos komt wereldwijd in tropische gebieden voor. De soort groeit daar op vochtige plekken op stenen en boomvarens, maar ook op andere substraten als bomen en rottend hout.
[Image: Poyt448, Peter Woodard]

Zo, waar worden in Nederland tropische stenen en boomvaren aangeplant? Het antwoord is: vooral dierentuinen, waar men de exotische leefgebieden probeert na te maken. Zo werd in 2015 door door Kim Lotterman een grote groeiplaats ontdekt in Burgers' Bush, de overdekte jungle in dierentuin Burgers' Zoo in Arnhem. In 2017 werd waaiermos gevonden door Maarten Costerus op stenen in de Hortus botanicus Leiden, een oude botanische tuin. De stenen waarop waaiermos hier groeide waren waarschijnlijk een paar maanden daarvoor naar de tuin verplaatst vanuit de kas.

Zolang de omstandigheden warm en vochtig zijn kan de soort daar goed standhouden. Gelukkig kan waaiermos volgens kenners... O, wacht. Er werd recent een groeiplaats in Baarn ontdekt, waar het waaiermos al bijna 40 jaar in de buitenlucht groeit.

Een volgende aanwijzing dat waaiermos langere tijd in de Nederlandse buitenlucht kan overleven werd gevonden in Baarn. In het voorjaar van 2020 werd door Miranda Engelshoven een groeiplaats ontdekt op stenen muurtjes in het Cantonspark. Deze muurtjes zijn overgebleven keermuurtjes van een orchideeënkas, die begin jaren ’80 werd afgebroken. Het waaiermos weet zich hier nu al dus 40 jaar te handhaven.

De vondst in Baarn roept de vraag op of het waaiermos op meer plekken in Nederland in de buitenlucht voorkomt. De meest kansrijke locaties om de soort te vinden zijn waarschijnlijk locaties rond (voormalige) tropische kassen, botanische tuinen en andere plekken waar tropisch materiaal aangevoerd is. Het is vooralsnog onwaarschijnlijk, zo denken kenners nog steeds, dat het waaiermos een invasieve soort zal worden in Nederland.

In Europa is de soort verder alleen verwilderd waargenomen in Portugal en Italië, maar ook in deze landen is het voorkomen beperkt tot de nabijheid van botanische tuinen. Het ontbreken van voortplantingsstructuren in het Nederlandse materiaal wijst er ook op dat het waaiermos zich niet al te makkelijk zal verspreiden. Het lijkt er dus op dat waaiermos incidenteel kan overleven op locaties waar de soort is aangevoerd, maar dat de soort vooralsnog geen potentie heeft om zich verder te verspreiden.

Bron.

No comments:

Post a Comment