Herfstalsem

Het mag geen verbazing wekken hoe de herfstalsem (Artemisia verlotiorum) aan haar Nederlandse naam is gekomen: hij bloeit namelijk van laat in de zomer tot diep in de herfst en zijn opmars is geen goed nieuws voor patiënten die allergisch zijn voor pollen. Een alternatieve benaming is de Chinese bijvoet en die naam geeft duidelijk aan dat deze soort hier een exoot is.

[Foto: SoortenBank.nl]

Een broertje van de herfstalsem, de alsemambrosia (Ambrosia artemisiifolia) staat bekend als de 'hooikoortsplant' en die soort heeft de gewoonte om al vroeg in het voorjaar zijn pollen de wijde wereld in te laten stuiven. Als je dus als hooikoortspatiënt denkt dat de grootste problemen eindelijk voorbij zijn stuurt de herfstalsem je plannen weer danig in de war.

De herfstalsem lijkt sprekend op de bijvoet (Artemisia vulgaris), maar hij is getooid met ietwat rossiger bloemen en lansvormige bladeren. Hij geurt een stuk aangenamer dan de nauwelijks geurende bijvoet, al kun je je afvragen of zoiets als voordeel benoemd hoort te worden. Omdat de herstalsem in Europa in principe geen vruchten produceert, plant hij zich uitsluitend voort door uitlopers en vormt daardoor dikke groepen.

De herfstalsem werd in 2004 voor het eerst in Nederland op een braakliggend terreintje in het centrum van Rotterdam waargenomen. De soort is in Nederland nog steeds zeldzaam, maar breidt zich voornamelijk uit in het stedelijk gebied. In de rest van het land is de herfstalsem echter ook al waargenomen. Een eerste melding op Schiermonnikoog betekent dat deze soort het uiterste noorden van het land ook al heeft bereikt.

De herfstalsem is een plant van pioniervegetaties en voedselrijke ruigten. Denk aan klei- en zandgrond in droge sloten, rommelige bermen, taluds, tuinen, geveltuintjes, plantsoenen, havengebieden, braakliggende terreinen, bouwterreinen, grondhopen, vuilstortplaatsen en omgewerkte grond.

Lang is de herfstalsem verward met de bijvoet. Pas in 1877 ontdekte Jean Baptiste Verlot (1816 -1891), een Franse botanicus dat het twee verschillende soorten betroffen. De wetenschappelijke soortnaam verlotiorum eert Verlot voor zijn presatie.