Tomatenmineermot

Dat de mensheid nu niet direct zorgvuldig met de inheemse flora en fauna omspringt, hebben we al zo vaak gezegd en ook de tomatenmineermot is weer zo'n overduidelijk voorbeeld van de introductie van een exoot die niet zoveel goeds heeft opgeleverd.

Mineermotten zijn minivlinders, die gangen mijnen in bladeren van planten. De tomatenmineermot is een soort die - zijn naam zegt het al - met veel plezier in de bladeren van tomatenplanten boort. Maar ook de verwante soorten als chilipeper, paprika, aubergine en aardappel behoren tot de doelgroep van de tomatenmineermot (Tuta absoluta) . Dit ongedierte is maar circa 6 millimeter lang in volwassen toestand. De gelige rupsen zijn in eerste instantie een halve millimeter lang en groeien door tot negen millimeter. Ze verkleuren dan via geelgroen richting roze.

[Foto: Patrick Clement - www.tutaabsoluta.com]

De tomatenmineermot komt van oorsprong uit Zuid-Amerika en dat is, zoals bekend, ook de oorspronkelijke habitat van de soorten die op zijn menu staan. Vermoedelijk zijn ze met besmette planten meegereisd naar Europa. Daar aangekomen zijn ze natuurlijk eerst door hun minieme formaat een aantal jaren onopgemerkt gebleven, maar in 2007 was het gedaan met de pret. Toen de tomatenplanten bij boeren nabij Barcelona (Spanje) er treurig bij begon te staan bleek de tomatenmineermot de dader te zijn.

Sindsdien is de tomatenmineermot aan een snelle opmars begonnen en al in het volgende jaar werd uitbraken gemeld in de rest van Spanje, Marokko en Algerije. In 2009 zijn uitbraken gemeld in vele landen rond de Middellandse Zee, in het Midden-Oosten en in Zwitserland, Groot Brittannië en Nederland. Daarna heeft de tomatenmineermot zich als een epidemie verder verspreid over Azië, Afrika en Europa.

Zonder twijfel is een deel van het probleem dat de tomatenmineermot hier in Europa geen natuurlijke vijanden heeft, maar hij weet zich ook opmerkelijk snel voort te planten. In de heerlijk warme Hollandse kassen kunnen zich naar schatting wel een tiental generaties per jaar ontwikkelen en één vrouwelijke tomatenmineermot kan gedurende haar leven 260 eitjes leggen die op bovengrondse delen van de plant worden afgezet, vooral op de bladeren. Omdat deze mineermot zich voortdurend blijft voortplanten kan de kweker de ellende gedurende zijn hele kweekseizoen verwachten. Bij een sterke aantasting sterft de plant onherroepelijk af en als er eentje sterk is aangetast dan moet vrijwel zeker de hele opbrengst van de kas als verloren worden beschouwd.

Wat kun je doen om de opmars van de tomatenmineermot een halt toe te roepen? Kill the little bastards, zou je kunnen roepen, maar het blijkt dat de mot snel resistent is geworden tegen een tiental insecticiden. Introductie van natuurlijke vijanden is ook weer lastig: je introduceert immers nieuwe exoten.