Flamenco-platworm

In augustus 2023 kwamen bij Stichting ANEMOON meldingen en beelden binnen van een onbekende wormachtige. Plat en langgerekt-ovaal van vorm en 'met de kleur van een plakje cervelaatworst' (bruin met spikkels). De Nederlandse naam is het gevolg van een prijsvraag. Deze naamgeving is gebaseerd op de golvende randen en de sierlijk dansende voortbeweging van het dier. Deze doen, volgens de winnende inzender, denken aan de jurk van een Spaanse flamenco-danseres. Overigens noemen ze hem in Duitsland een Strudelwurm.

[Image credit: Marion Haarsma]

De flamenco-platworm kan behoorlijke afmetingen bereiken. Duikers hebben exemplaren gezien met een lengte van 15 centimeter en een breedte van meer dan 5 centimeter. Het lichaamsoppervlak lijkt glad, maar is bedekt met minuscule trilharen. Over het midden van de platworm loopt een centrale richel, gevormd door de slokdarm. De voorrand aan de kopzijde loopt iets naar binnen; hier staan twee kleine sensorische koptentakels. De randen zijn golvend geplooid. De kleur is lichtbruin, geelbruin of beige, soms meer paarsbruin. Steeds met onregelmatige lichtere vlekjes. De randen zijn vaak lichter, ook de onderkant is lichter. De plooi over het midden is vaak donkerder. De dieren kunnen met de trilharen sierlijk en relatief snel over het substraat glijden, maar zich ook met golvende bewegingen zwemmend verplaatsen.

De flamenco-platworm is zowel op rotsen als zandbodems aangetroffen. Ze voeden zich via een uitstulpbare zuigslurf (proboscis). Het voedsel zou kunnen bestaan uit mosdiertjes en andere kleine dieren. Ook zakpijpen lijken te worden aangevreten. Vrijwel alle platwormen zijn hermafrodiet. Omdat een vaginale holte ontbreekt, vindt onderhuidse bevruchting plaats via een mannelijke stilet. Dat is een harde stekel die overal in het lichaam van een vrouwtje kan worden ingebracht. De zaadcellen migreren vervolgens door het lichaam op zoek naar eieren. Bevruchte eieren worden op het substraat afgezet. Kenmerkend voor platwormen is het grote regeneratievermogen. Bij veel soorten kan uit een stukje lichaam een nieuw individu ontstaan.

Een probleem is dat biologen nog niet precies weten om welke soort het gaat. Men vermoedt dat het de soort Pseudoceros maximum betreft. Het verspreidingsgebied van die soort omvat de Middellandse Zee en oostelijke Atlantische Oceaan. Misschien dat chronisch hogere watertemperaturen de flamenco-platworm een uitbreiding van zijn areaal hebben bezorgd.

Zoals hierboven al werd gemeld stammen de eerste waarnemingen uit de zomer van 2023 uit de Oosterschelde bij de Zeelandbrug. De soort vestigde zich al snel ook in het Grevelingenmeer. Ook uit de Noordzee zijn inmiddels waarnemingen bekend; bijvoorbeeld bij een scheepswrak op 30 meter diepte. Aanvankelijk ging het om waarnemingen op relatief grotere diepte, tussen 14 en 30 meter. Tegenwoordig worden echter ook al exemplaren aangetroffen bij het stenen keren bij laagwater.

Deze exoot is vermoedelijk toch via menselijk handelen in ons land terechtgekomen. Import van larven in ballastwater van schepen is een optie, evenals aanvoer met of via materiaal van de schelpdierenkweek.

Bron.