Geaderde leemhoed

Soms ontstaat er in Nederland eigenlijk per ongeluk een nieuwe habitat en zoals gewoonlijk weet de natuur daar wel raad mee. Toen het kappen en snoeien in bossen gemechaniseerd werd ontstonden ook hoopjes met houtschilfers of gehakseld hout bij de gekapte of gesnoeide bomen. Op die specifieke ondergrond voelde de geaderde leemhoed (Agrocybe rivulosa) zich kennelijk zo goed thuis dat hij in diverse Europese landen van een volslagen onbekende paddestoel is bevorderd tot een van de meest voorkomende.

De geaderde leemhoed is een vrij forse paddestoel met een brede vrijwel vlakke hoed met een diameter tot 12 centimeter. Deze soort is beige tot okergeel van kleur met vaak wat bruin in het centrum. De hoed is sterk radiair gerimpeld tot geaderd, wat dus ook zijn Nederlandse en Latijnse soortnaam verklaart (rivulosa betekent 'gerimpeld'). In tegenstelling tot andere leemhoeden is de geur van deze soort is weinig opvallend en de smaak meelachtig.

[Foto: Aldert Gutter]

Men heeft tot op dit moment geen enkel idee waar de geaderde leemhoed oorspronkelijk zijn thuisbasis had. Wellicht groeiden zijn voorouders hier te lande altijd al, maar zijn die gemuteerd tot een nieuwe soort die zich aangepast heeft aan een nieuwe ondergrond. Dat is een aantrekkelijke verklaring omdat de meeste bekende leemhoeden allen in het voorjaar groeien, terwijl de geaderde leemhoed een herfstsoort lijkt te zijn.

Hoewel de meeste publicaties claimen dat de geaderde leemhoed voor het eerst in 2003 in Nederland werd aangetroffen is dit niet waar. De soort werd al in 1999 voor de allereerste keer ontdekt nabij Rotterdam. Dat zou kunnen wijzen op een exotische herkomst omdat via de haven Rotterdam natuurlijk vele soorten goederen vanuit de hele wereld worden aangevoerd. Een mogelijke theorie zou dan zijn dat het een nog onbekende soort uit verre oorden zou kunnen zijn. Aan deze theorie kleven een aantal nadelen omdat [1] zo'n omvangrijke paddestoel nauwelijks aan de aandacht van deskundigen zal kunnen ontsnappen en [2] allerlei familieleden, zoals de vroege leemhoed (Agrocybe praecox), knolletjesleemhoed (Agrocybe arvalis), fluweelleemhoed (Agrocybe putaminum), de grasleemhoed (Agrocybe pediades) en de populierleemhoed (Agrocybe cylindracea) hier inheems zijn. Toch groeien er tot in het Verre Oosten en de Verenigde Staten leemhoeden.

Ondertussen verspreidt de geaderde leemhoed zich snel omdat hij in staat is als eerste houtsnipperhopen te koloniseren. Na slechts een paar jaar is deze paddestoel al een algemeen in Nederland voorkomende soort. In de ons omringende landen moppert men ook al op deze indringer. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat de geaderde leemhoed andere inheemse soorten verdringt en dat is nooit goed nieuws.