Aardappelspindelknolviroïde

Zelfs als je niet al te sterk in de Engelse taal bent, dan voel je gewoon dat een besmetting met het potato spindle tuber viroid geen goed nieuws is. Je zou helemaal gelijk hebben. In het Nederlands noemen we deze plaaggeest aardappelspindelknolviroïde.

Het potato spindle tuber viroid (afgekort tot PSTVd) was de eerste viroïde die ooit ontdekt werd. Viroïden bestaan uit – we zijn nu even technisch - relatief kort enkelstrengs RNA of veel zeldzamer enkelstrengs DNA. Een viroïde kan vergeleken worden met een virus, maar een viroïde is nog veel kleiner en bezit geen eiwitmantel. Viroïden kunnen zich alleen in planten vermenigvuldigen.

De aardappelspindelknolviroïde is familie van het Chrysanthemum stunt viroid, die het op chrysanten gemunt heeft. Zoals zijn naam al aangeeft zijn aardappels het doelwit van de aardappelspindelknolviroïde, maar ook familieleden als tomaten, avocado’s en chilipepers kunnen aangetast worden. De pittigheid van de chilipeper schijnt echter het viroïde in de meeste gevallen te kunnen afweren, zodat deze aan plant minder schade wordt berokkend.
Er bestaan verschillende subtypes van het aardappelspindelknolviroïde en de symptomen van besmetting variëren met het subtype: van mild tot ernstig. Milde versies zorgen voor onduidelijke symptomen of zelfs geen enkel symptoom. Bij de subtypes die wel ernstige gevolgen hebben zijn de symptomen in afhankelijk van de (weers)omstandigheden en zijn het ergst bij heet weer (of in warme kassen). Er bestaat geen natuurlijke resistentie tegen deze ziekteverwekker en dus kunnen de biologen niet aan de slag om resistente rassen te ontwikkelen.

Een besmetting met aardappelspindelknolviroïde kan grote schade veroorzaken in met name aardappels en tomaten: het geeft ernstige groeiverminderingen en bij aardappel tevens misvormde knollen. Aardappelspindelknolviroïde kan van gewas tot gewas worden overgedragen door vegetatieve vermeerdering, stuifmeel of zaden en via werkzaamheden in het gewas.

Al in 1920 was bekend dat aardappels ziek konden worden, maar het duurde meer dan 50 jaar voordat men het ziektebeeld aan de ziekteverwekker kon koppelen. Tegenwoordig is de aardappelspindelknolviroïde algemeen in landen als de Verenigde Staten, Canada, Rusland en Zuid-Afrika. Het veroorzaakt daar zware economische schade en staat bekend als de meest destructieve ziekte die aardappels kan bedreigen.

In Nederland wordt aardappelspindelknolviroïde heel af en toe aangetroffen en dan komt de overheid direct in actie. Ook in 2014 werd de ziekteverwekker aangetroffen bij een aardappelveredelingsbedrijf in Reimerswaal. Het gehele bedrijf werd stilgelegd. Alle besmette planten, knollen en zaden werden vernietigd onder streng toezicht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). In 2016 bleken paprika's op het menu van deze ziekteverwekker te staan en ook deze keer moest alles worden vernietigd en gereinigd.

In 2016 werd bekend dat de NVWA niet langer maatregelen zal opleggen bij vondsten van aardappelspindelknolviroïde in plantmateriaal van sierteelt bestemd voor de eindconsument. Zie hier.

Dat de aardappelspindelknolviroïde zich heel goed kan verstoppen in zaden bleek ook in 2017 weer eens toen in zaad van raketblad (Solanum sisymbriifolium) deze ziekteverwekker werd aangetroffen. Een veredelaar en producent van raketblad in Groningen, had besmette partij raketzaad ontvangen uit Azië. Het bedrijf heeft levering van het zaad stopgezet en afgezette partijen teruggehaald. Zie hier.

No comments:

Post a Comment