Veertjeswier

Nee, het veertjeswier (Caulerpa taxifolia) is in Nederlandse wateren nog niet aangetroffen, maar ik wilde in deze column toch even noemen als voorbeeld hoe verschrikkelijk fout het kan gaan als je een exoot in een inheemse omgeving zijn gang laat gaan.
Veertjeswier is inheems in de warme wateren van de Indische Oceaan. In de jaren 70 waren wieren onmisbaar in een aquarium en de Wilhelmina Zoo in Stuttgart (Duitsland) voerde experimenten uit met het veertjeswier om deze zo geschikt mogelijk te maken voor aquaria. Na jaren van gepruts (zelf noemen ze het liever selectief kweken) door het wier bloot te stellen aan chemicaliën en ultraviolet licht, ontstond een wier dat aan alle eisen voldeed. Het groeide supersnel, was decoratief, plantte zich aseksueel voort, overleefde grote temperatuursverschillen, had een grote zouttolerantie en kon zich daarom uitstekend handhaven in alle soorten aquaria. Wereldwijd begonnen grote aquaria bestellingen te plaatsen.

Wat men ondertussen vergeten was te vertellen was dat door het gepruts een nieuwe soort was ontstaan: het erfelijk materiaal van hún veertjeswier verschilde dus van het origineel.

Ook het beroemde Musée Océanographique ofwel Oceanografisch Museum van Monaco kocht het veertjeswier aan. De beroemde oceanograaf, filmmaker en natuurbeschermer Jacques Cousteau (1910-1997) was sinds 1973 directeur van het aquarium. In die tijd werd het zeewater in de diverse zoutwatertanks ververst door het ongefilterd weg te pompen en schoon zeewater uit de Middellandse Zee op te pompen. Het was daardoor eigenlijk onvermijdelijk dat er sporen of delen van het veertjeswier ongemerkt hun weg vonden naar de vrijheid.
Veertjeswier is waarschijnlijk het allergrootste eencellige organisme ter wereld. Eén plant kan tot drie meter groot worden en het verspreidt zich ongeremd als er geen natuurlijke vijanden zijn. Veertjeswier groeit per exemplaar bijna drie centimeter per dag. Het wier is in staat om binnen korte tijd een rijk geschakeerd onderwaterlandschap in een soort groene woestenij te veranderen. Dat was dus precies wat er in de wateren bij Monte Carlo gebeurde.

Een Franse zeewierexpert, Alexandre Meinesz, dook eind jaren 80 in het water van de Middellandse Zee nabij Monaco en het enige wat hij zag was een 'zee' van zeewier. Hoewel hij de autoriteiten probeerde te waarschuwen voor de naderende ramp, verloor men kostbare tijd door gesteggel en nonchalant schouders ophalen. Inmiddels is de ramp niet meer te overzien en zijn grote delen van de Zuid-Franse kustwateren al bedreigd door deze invasieve soort.

Toch gloort hier en daar een beetje hoop, want veertjeswier groeit ook op plaatsen waar andere soorten het niet meer redden. Zo ook op plaatsen waar rioolwater ongezuiverd de Middellandse Zee instroomt. Veertjeswier werkt als een natuurlijke rioolzuiveringsinstallatie.

No comments:

Post a Comment