Grondgebonden termiet

Eigenlijk hoort de grondgebonden termiet (Reticulitermes flavipes) de naam oostelijke ondergrondse termiet te dragen, want zo noemen ze hem (vertaling van eastern subterranean termite) in zijn thuisland Noord-Amerika.

Termieten worden incidenteel aangetroffen in Nederland, met name in associatie met geïmporteerde goederen. Het betreft dan in het algemeen één of enkele en meestal dode exemplaren. Er ontstaat slechts zelden een vitale kolonie. In 2019 is voor het eerst een gevestigde grondgebonden termietenkolonie in Nederland vastgesteld. Sinds 2022 wordt onderzoek gedaan aan deze kolonie. Deze blijkt van zeer aanzienlijke omvang en bevindt zich in twee woningen en ook uitgebreid in de tuinen, plantenkassen (inclusief enkele dierenverblijven), bijgebouwen en omliggend groen. Dat verklaart waarom bestrijdingsacties niet zomaar resultaat hebben. Er werden tropische planten, vooral vanuit het Amerikaanse continent aangevoerd, opgekweekt en verkocht.

Al met al lijkt de kolonie zich uit te strekken over grofweg 1500 m². De kolonie is volgens de bewoners al ten minste tien jaar volop in ontwikkeling, ondanks diverse toepassingen van verschillende niet-professionele, voor het algemene publiek beschikbare biociden. In de zomer en het najaar van 2022 zijn ten minste twee grote bruidsvluchten door de bewoners waargenomen. Er kan dus geconcludeerd worden dat de kolonie goed op sterkte is en zich waarschijnlijk ter plekke ook nog verder uitbreidt. Het is dus mogelijk dat de termiet zich al verder verspreid heeft over het land.

In Frankrijk komt de soort al lang voor, mogelijk al meer dan twee eeuwen en is ze een plaag geworden. Een uitgebreide studie in Parijs laat zien dat de grondgebonden termiet zich goed kan vestigen en uitbreiden in stedelijk gebied. De eerste vondst uit Duitsland stamt uit de jaren '80 van de vorige eeuw en in Italië is ze pas in 2008 ontdekt.

Grondgebonden termieten delen hulpbronnen en verdelen arbeid op basis van een kastensysteem. Hun kolonies bestaan uit zowel mannetjes als vrouwtjes. De termieten in de kolonie zijn georganiseerd in de werkerskaste, de soldatenkaste en de reproductieve kaste.

De werkers hebben kleine ronde koppen en de soldaten langwerpige grote koppen, in beide gevallen zonder ogen. Beide kasten hebben een erg licht lichaam met alleen wat donkerder kaken. De geslachtsdieren hebben een wat donkerder lichaam. Termieten voeden zich met cellulose uit plantaardige bronnen. Werkers kunnen gangen door hout vreten, waarbij de buitenste laag intact gehouden wordt. Dit betekent dat een houten balk intern grotendeels weggegeten kan zijn, zonder dat daar aan de buitenzijde sporen van zichtbaar zijn. Daardoor wordt termietenschade vaak pas in een vergevorderd stadium waargenomen.

Zo, we hebben een kolossale kolonie van exotische termieten. Je mag dus aannemen dat de overheidsinstanties daadkrachtig optreden om de schade binnen de perken te houden en huis en haard van omwonenden te beschermen.

Niet dus. Het enige wat tot nu toe gedaan is, is dat er door de NVWA een signaaladvies is afgegeven aan de directeur van directie Natuur van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. In dit algemene advies wordt aandacht gevraagd voor het bepalen van de rol van verschillende partijen bij bestrijding, de wenselijkheid van snelle uitroeiing, een infrastructuur voor vroege signalering en melding bij de juiste instanties, het anticiperen op mogelijke toelatingen van bestrijdingsmiddelen en kennisverspreiding over de risico’s van verspreiding in de bredere samenleving.

[Bron]