Groot vlotvaren

Het is geen goed teken als je op een wereldwijde lijst van de 100 meest invasieve soorten terecht komt en dat is precies wat het groot vlotvaren (Salvinia molesta). Dit drijvende onkruid staat nu op zo’n lijst, die is opgesteld door de International Union for Conservation of Nature (IUCN). Het groot vlovaren is een aquatische varen en is inheems in zuidoostelijk Brazilië. Deze varen heeft zich ondertussen wijd verspreid door de tropische en subtropische gebieden van deze aardbol en de rest van de wereld volgt.

[Foto: Veldgids Invasieve waterplanten in Nederland]

Omdat het groot vlotvaren zich – afhankelijk van de omgevingstemperatuur – zo snel voortplant dat het zich in enkele dagen in oppervlakte kan verdubbelen, vormt het al snel drijvende matten tot wel 50 centimeter dik. Door dit vervelende gedrag kan zonlicht daarna niet of nauwelijks meer onder het wateroppervlakte zijn groeizame werk verrichten en daardoor zullen andere waterplanten al snel afsterven. Daardoor ontstaat een soort kettingreactie: afstervende waterplanten zorgen voor minder zuurstof en daardoor zullen vissen uiteindelijk sterven door zuurstofgebrek. De kwaliteit van het water en al het leven daarin zullen dus sterk afnemen. Het groot vlotvaren kan zelfs zulke dikke matten vormen dat vaartuigen grote moeite hebben om zich er doorheen te worstelen. Tevens kunnen inlaten van irrigatiesystemen en koelwater van krachtcentrales verstopt raken.

Het groot vlotvaren heeft zich ondertussen echt niet beperkt tot die tropische en subtropische gebieden. Deze waterpest werd grootschalig geëxporteerd omdat het zo’n leuk vijver- en aquariumplantje zou zijn. Omdat het zo gruwelijk snel groeit zaten de eigenaren van zo’n vijver en aquarium al snel met een probleem: wat doe je als je geliefde neontetra’s of koi’s dreigen te verstikken in die plantenmassa? Het antwoord is, zoals zo vaak, eenvoudig en het groot vlotvaren werd bewust of onbewust in het oppervlaktewater gegooid. De eerste kolonies van dit varen worden voor de schroeven van langsvarende boten in stukken gemalen en die worden met de stroming meegevoerd. Vervolgens vormen die stukjes nieuwe matten.

Dat kleine plukjes van dat groot vlotvaren in staat zijn nieuwe vestigingsplaatsen te vinden, betekent ook dat bestrijding een heikel punt is. Handmatig verwijderen is ondoenlijk en machinaal ruimen is ook lastig omdat daardoor de grote kans bestaat dat de overblijvende fragmenten weer een nieuwe ‘kolonie’ gaan vormen. Bestrijdingsmiddelen kunnen werkzaam zijn, maar het nadeel daarvan is weer dat het groot vlotvaren zich het liefst in wat stromend water ophoudt.

Gelukkig heeft de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA) een Veldgids Invasieve waterplanten in Nederland opgesteld. Daarin wordt hoopvol gesteld dat we ons geen zorgen hoeven te maken want het groot vlotvaren kan de Nederlandse winters niet overleven. Yeah right.