Pyjamawants

Jawel, de pyjamawants (Graphosoma italicum) heeft een schild dat doet denken aan een ouderwetse herenpyjama. Hij is bijzonder schuw en vlucht bij benadering direct weg onder een blad. Geen wonder, want ook ik zou niet in zo'n kledingstuk in de buitenlucht betrapt willen worden.

[De Italiaanse en gestreepte pyjamawantsen]

De zwart met rood (of rood met zwart) gestreepte tekening loopt over de gehele lengterichting van het schild. Die felle kleurstelling is bedoeld om insecteneters af te schrikken. Ook de buik is rood gekleurd met vele kleine zwarte vlekjes. Deze dient om vogels te waarschuwen voor de (mogelijk) afschuwelijke smaak. Ik heb het niet durven testen. Deze schildwants wordt meer dan een centimeter lang.

Zoals tegenwoordig zo vaak het geval is blijkt ook deze exoot de opeenvolgende milde wintermaanden te overleven. Het vrouwtje is daardoor in staat om voor meer en meer nageslacht te zorgen. Een pest of plaag is daardoor niet uit te sluiten.

Het oorspronkelijke domein van de pyjamawants zijn de zuidelijke delen van Europa. Vandaar natuurlijk ook zijn soortnaam italicum ('de Italiaanse'). Door de veronderstelde opwarming van de aarde weet deze soorten (of soorten, maar daarover later meer) steeds meer in noordelijke richting op te rukken. Tegenwoordig is hij vrij algemeen in Zuid- en Oost-Nederland, maar is ook al waargenomen op de Waddeneilanden. De pyjamawants houdt van (lees: eet) schermbloemigen en is daardoor vaak te vinden op inheemse soorten als wilde peen, engelwortel of zevenblad.

Terug naar het probleem van de soort of soorten: lange tijd hebben entomologen getwijfeld of we in Nederland te maken hadden met de 'Italiaanse pyjamawants' (Graphosoma italicum) of de 'gestreepte pyamawants' (Graphosoma lineatum). Was de eerste slechts een ondersoort van de laatste? De verwarring heeft er voor gezorgd dat de pyjamawants hier altijd onder de wetenschappelijke naam Graphosoma italicum door het leven ging. Tot DNA-analyse uitkomst bracht: het zijn twee verschillende soorten en ze zijn ook nog eens eenvoudig uit elkaar te houden. De 'Italiaanse pyjamawants' is immers rood-zwart gestreept en heeft zwarte poten, terwijl de 'gestreepte pyjamawants' oranje-zwart gestreept is en in het bezit is van een stel oranje onderdanen.

Om het nog ingewikkelder te maken bestaat er ook nog een ondersoort, de 'Siciliaanse gestreepte pyjamawants' (Graphosoma lineatum siciliensis), die alleen voorkomt op het Mediterrane eiland Sicilië. Hij heeft weer zwarte poten, maar is meer rood gekleurd. Tot slot bereikt ons het bericht dat er ook op Sardinië nog een zeldzame ondersoort rondscharrelt. Dat is de 'Sardijnse gestreepte pyjamawants' (Graphosoma lineatum sardiniensis).