Noordkromp

De noordkromp (Arctica islandica) is een tweekleppig weekdier dat al leefde tijdens de laatste ijstijd (20,000 jaar geleden), maar mogelijk nog veel langer geleden. Een levend exemplaar, dat in 2006 in de buurt van IJsland is gevangen, bleek nu, na nader onderzoek een ouderdom van 507 jaar te hebben bereikt. Die leeftijd kon precies worden vastgesteld aan de hand van jaarringen. Ieder jaar groeit het weekdier en daarmee ook de schelp. Onder de microscoop kunnen die jaarringen worden geteld. Dat is ook de reden dat de noordkromp in het Engelse taalgebied de naam Tree of the sea ('Boom van de Zee') heeft gekregen.

De kenmerkende jaarringen zijn van groot belang voor de wetenschap omdat hun breedte aanwijzingen kan opleveren voor de wisselingen in het klimaat. Het oeroude exemplaar leverde interessante kennis op: hij vertoonde bijvoorbeeld een variabele groei gedurende de kleine ijstijd (1550-1620) en zelfs de effecten van de uitbarsting van de vulkaan Tambora op Indonesië in 1815 waren herkenbaar. Die verwoestende uitbarsting zorgde voor zoveel as en het giftige zwaveldioxide in de atmosfeer dat een aantal jaren achtereen te koude winters en te koele zomers zorgden voor mislukkende oogsten in Azië, Europa en Noord-Amerika. Het was een periode die bekend staat als 'year without a summer'.

De Noordkromp komt ook in Nederlandse wateren voor. De meeste waarnemingen zijn uit het noorden van het Nederlands deel van het continentaal plat, ten noorden van Texel tot aan de Doggersbank. Na een storm spoelen er regelmatig noordkrompschelpen aan op de stranden van de Waddeneilanden. Populaties hebben sterk te lijden onder de boomkorvisserij. De dichtheden lijken de laatste decennia af te nemen door die verwoestende bodemvisserij.