Aardappel met meervoudige phytophthora-resistentie

De onder aardappelverbouwers zo gevreesde pseudoschimmel phytophthora infestans, veroorzaker van aardappelziekte, is van oorsprong afkomstig uit het hooglanden van centraal Mexico[1]. De aardappel en de pseudoschimmel zijn samen een aantal malen naar Europa overgebracht. Daarnaast zijn de zogenaamde mating types A1 en A2 elkaar ook nog eens tegengekomen en die zorgen voor lastig te bestrijden mutaties die ook nog eens beter bestand zijn tegen hogere temperaturen[2].

Het Nederlandse veredelingsbedrijf Solynta heeft mogelijk een revolutie voor de aardappelwereld in handen: een aardappel met een tweevoudige resistentie tegen phytophthora. De huidige weerbare rassen hebben een enkelvoudige resistentie ingebouwd. "Solynta gaat laten zien dat we snel een tweevoudige resistentie in kunnen bouwen," zegt Solynta-directeur Hein Kruyt. "Dat kunnen we uitbreiden naar drie, vier of zelfs meer resistenties."

Resistenties stapelen maakt plant weerbaarder. Dankzij de meervoudige bescherming blijven de rassen langer gevrijwaard van phytophthora. Bij twee resistenties is de aardappelplant niet twee keer zo weerbaar, maar tien keer zo weerbaar. Bij drie ingebouwde resistenties is dat getal wellicht 100[3].

Dankzij nieuwe veredelingstechnieken kan ook gemakkelijker op andere kenmerken worden geselecteerd, bijvoorbeeld smaak of verwerkingsgeschiktheid. Bij de klassieke veredeling is dit zeer lastig. Daarom houdt de sector vast aan rassen die goed bekend staan. Bijvoorbeeld het Bintje of de Agria, beide vatbare rassen.

Het geheim van de Wageningse veredelaar is volgens Kruyt dat het een stabiele ouderlijn heeft ontwikkeld. Hierdoor wordt het mogelijk om bepaalde kenmerken blijvend in te kruisen. "De genetische opbouw van een aardappel is heel complex. Daarom was het voorheen bijna onmogelijk om bij het kruisen een plant met de juiste eigenschappen te vinden." Over deze manier van veredelen werd lange tijd lacherig gedaan, maar wie het laatst lacht...

De meervoudig resistente aardappel is er een uit pootgoed. In de toekomst gebeurt dat wellicht uit zaad. Met die vernieuwing is Solynta al langer bezig. Volgens Kruyt kan over enkele jaren 25 gram zaad dezelfde oogst opleveren als 2.500 kilo pootgoed. Wordt dit werkelijkheid, dan verandert het de sector voor altijd.

[1] Goss et al: The Irish potato famine pathogen Phytophthora infestans originated in central Mexico rather than the Andes in PNAS – 2014
[2] Mariette et al: Local adaptation to temperature in populations and clonal lineages of the Irish potato famine pathogen Phytophthora infestans in Ecology and Evolution - 2016
[3] Suxian Zhu et al: Functional stacking of three resistance genes against Phytophthora infestans in potato in Transgenic Research - 2012