Zwartbekgrondel

De zwartbekgrondel (Neogobius melanostomus) heeft – om maar direct met de deur in huis te vallen – geen zwarte bek. Er is wel een kenmerkende zwarte vlek op het achterste deel van de eerste rugvin en dus was 'zwartvlekgrondel' misschien een betere benaming geweest. De zwartbekgrondel is inheems in grote delen van Centraal Europa, waaronder de Zwarte Zee en de Kaspische Zee. Ze zijn dus ook nog eens tolerant voor een ziltige omgeving.

De zwartbekgrondel is slechts één van de grondelsoorten die ondertussen in onze oppervlaktewateren leven. Het is een bodemgrazende vis die daardoor enige anatomische aanpassingen heeft ondergaan: zijn ogen staan bovenop zijn kop, zijn kop is breder dan de rest van het lichaam, waardoor hij een gedrongen uiterlijk heeft. De kleuren van deze vis varieren van geelgrijs tot olijfgroen. Deze kleuren worden onderbroken door bruine vlekken. Uiteindelijk kan de mannelijke zwartbekgrondel zo'n 25 centimeter lang worden. Het vrouwtje blijft iets kleiner.

Het is nogal een eind reizen van diens thuishaven, maar men gelooft dat het graven van het Mainz-Donaukanaal, die de verbinding vormt tussen het stroomgebied van de Rijn en dat van de Donau, het de zwartbekgrondel wel erg gemakkelijk heeft gemaakt. Maar deze vissenssoort was al vele decennia eerder aan zijn wereldreis begonnen en al in de jaren 50 van de vorige eeuw werd de zwartbekgrondel in het Aralmeer opgemerkt. Thans is hij zowel in West-Europa, Zuid-Europa als Noord-Amerika een vervelende exoot geworden die de inheemse soorten lijkt te gaan verdingen.

Hoe komt zo'n beest in Noord-Amerika terecht, zo zult u zich op dit moment vermoedelijk afvragen. Daar zijn verschillende routes voor te bedenken. De belangrijkste oorzaak is het lozen van onbehandeld ballastwater. Schepen nemen ballastwater in wanneer ze ongeladen moeten uitvaren en pompen datzelfde ballastwater weer weg als ze op de plaats van bestemming gaan laden. In dat ballastwater zaten soms eitjes van de zwartbekgrondel. Maar waarom, zo zult u opmerken, wordt dat ballastwater niet gefilterd of behandeld met chloor? Dat zou eigenlijk al jaren geleden verplicht zijn gesteld, maar onnozele politici bij de EU en VN steggelen al te lang over voorwaarden en kosten. Bovendien is het nu toch al veel te laat.

Een andere route waarlangs de zwartbekgrondel in vreemde wateren terecht is gekomen maakte gebruik van aquariumliefhebbers. Als ze waren uitgekeken op hun liefhebberij werden de vissen doodleuk in het slootje achter huis gekieperd.

En dus vangen sportvissers in toenemende mate de zwartbekgrondel in plaats van een voorn of een brasem. Had ik al verteld dat de zwartbekgrondel een thuisbasis is voor wel 52 verschillende parasieten?