Kruiskwal

De Kruiskwal (Gonionemus vertens) is maar een kleine kwal met een doorsnede van maximaal 2.5 centimeter, maar hij is vaker een stuk kleiner en meet dan ongeveer een halve centimeter. Deze kwal is vrijwel doorzichtig en is in het bezit van wel 90 tentakels. Hij heeft als bijnaam clinging jellyfish omdat hij zich verbergt in zeewier.

De kruiskwal is inheems in kustwateren rond Japan en Rusland. Zijn oorspronkelijke domein is dus de noordoostelijke Stille Oceaan.

Het zal de lezer niet verbazen dat ook deze soort zich met enig enthousiasme over de aardbol heeft weten te verspreiden. De eerste meldingen buiten het oorspronkelijke leefgebied stammen uit de Verenigde Staten, waar exemplaren nu worden aangetroffen van de Aleoeten (in het noorden) tot zuidelijk California (in het zuiden). Daarna dook de kruiskwal op aan de Atlantische kusten van de US. Daarna was onvermijdelijk Europa aan de beurt en intussen zijn kruiskwallen gevonden in kustwateren van het Middellandse Zeegebied tot die van Scandinavië.

Nederland ligt daar precies tussenin en ook hier blijkt de kruiskwal in toenemende mate te worden waargenomen. Vooral in Zeeuwse wateren schijnt de kruiskwal zich enorm thuis te voelen. Kennelijk hebben de Deltawerken enkele minder positieve effecten gehad. Ook vanaf Texel is een enkele melding van een vondst van een kruiskwal, maar waar er eentje is, zeggen biologen, zijn er velen.

De kruiskwal is een invasieve exoot, maar dat is niet het echt slechte nieuws. Het blijkt dat deze piepkleine kwal behoorlijk giftig is als gevolg van neurotoxines. De kruiskwal gebruikt dat gif om visjes te verlammen, zodat die niet kunnen ontsnappen en rustig opgepeuzeld kunnen worden.

Eerst dachten biologen dat alleen de kruiskwallen in Aziatische kustwateren giftig zouden zijn en dat die giftigheid elders niet aanwezig zou zijn. Geen idee welk verward brein zoiets heeft bedacht, want ook hier zijn ze giftig. Mocht je met een kruiskwal in aanraking komen dan zullen je spieren daarvan de effecten merken en het zorgt voor een intense pijn. Uiteraard is de mens een veel grotere prooi dan een visje en de verlammingsverschijnselen zullen echt wel meevallen, maar niemand weet precies hoeveel kruiskwallen er in onze vaderlandse kustwateren leven. Stel dat je een zwak hart hebt en je bevindt je in een school van honderden van die kwallen...

Het advies is om laarzen te dragen als je gaat vissen of wadlopen in kustwateren met zeewier. Indien je wilt gaan zwemmen, doe dat dan in de Noordzee.